Lezen en verbeelding

Nederlandse kinderen gaan steeds slechter lezen en ze hebben er ook steeds minder plezier in. Dat is de uitkomst van internationaal onderzoek waarbij kinderen uit 77 landen vergeleken zijn. Bijna een kwart van de Nederlandse leerlingen is onvoldoende geletterd, bijna de helft van vijftienjarigen vindt lezen tijdverspilling. Dat is nogal een probleem want lezen is een vaardigheid die je om gewoon te kunnen functioneren nodig hebt. En het is een vaardigheid die je moet oefenen. Het lezen van boeken voor je plezier kan dan tijdverspilling lijken, het is een leuke manier van oefenen: wil je spieren, dan ga je naar de sportschool, wil je goed kunnen lezen, dan pak je een boek. En omdat kinderen dat niet uit zichzelf doen, zijn er heel veel initiatieven om kinderen over te halen het toch te doen. De overheid subsidieert leesbevordering, scholen en bibliotheken halen alles uit de kast om lezen zo aantrekkelijk mogelijk te maken. En omdat dat nog niet veel effect heeft, gaan er zelfs stemmen op om kinderen voor straf te laten lezen.

Ook toen ik vijftien was, waren er maar weinig kinderen die nog graag lazen maar kinderen van nu hebben ze het nog een stuk moeilijker. Bij bijna alle sociale media draait het om (bewegend) beeld. Als er al tekst gebruikt wordt, is het beperkt tot een paar zinnetjes. En ook op websites worden teksten steeds meer vervangen door video. Als je wil lezen, moet je ernaar op zoek. De Algemene Voorwaarden zijn vaak de enige lange teksten op een website en als je cynisch bent denk je dat het de makkelijkste manier is om ervoor te zorgen dat bezoekers akkoord gaan omdat je weet dat niemand de moeite neemt ze te lezen. Of het waar is of niet dat ‘niemand graag lange teksten leest’ maakt niet uit, want straks is iedereen zo ontwend te lezen dat het vanzelf waar wordt. Ik heb niets tegen beeld. Ik houd van film en vind het even waardevol als geschreven tekst maar kijken naar een film is een andere activiteit dan het lezen van een boek. Een deel van het verschil zit in het ontcijferen van de letters en de vaardigheid die je daarvoor nodig hebt, een ander verschil zit hem in het verbeelden. Als je naar een verhaal luistert, of een boek leest, moet je de woorden zelf omzetten in beelden. De negen letters  Z W A R T E   K A T worden pas in je hoofd een dier, en de groene ogen denk je er zelf zomaar bij. Ik vraag me af of je, als je opgroeit zonder veel te lezen, je de vaardigheid om te verbeelden niet ook kwijtraakt. Dat je moeite krijgt om je iets voor te stellen omdat je zo gewend bent dat iemand anders het voor je gedaan heeft. Ik weet niet of het waar is, maar als je toch al aan het oefenen was voor je leesvaardigheid is het zomaar een extra reden om door te gaan.